GTA - my commentary about the book / GTA - mój komentarz do książki

GTA... I still remember when I was about 8 years old and my neighbor Michał showed it to me. I wasn't a fan of it back then, but after a few hours and showing "What You Can Do in This Ugly Game", that changed. I wasn't aware of it at the time. The game was just fun for me and I had a lot of fun playing it. I understood this only after a dozen or so years, when I thought about the titles that gave me real joy and were not the result of peer pressure or other factors beyond my control. Then I played various expansions, sequels, etc. on PS1 and PC. I still remember the premiere of GTA 3. Back then, I was at the stage of searching for my interests, I had a little more patience for new genres that I didn't know before or that I played extremely poorly. I read about GTA 3 in gaming magazines, it was supposed to appear in stores within 2-3 weeks. It's about 7:40 p.m., I'm sitting with my friend Łukasz at the stadium in my city, we're talking about shit, we're generally bored. At some point, a friend appeared behind us and said: "I have GTA. It's on several discs, I've already checked if everything works. I'm making a copy for myself now, if you want a copy for yourself, come to me with the CDs... Today I can only copy for one of you." Since I wasn't waiting for GTA in 3 dimensions (I argued the same as today: "Er, GTA in 3D doesn't look that cool to me... I like those ugly, unleavened 2D graphics."), I told Łukasz that I would give up. ... As if he even needed my "permission" xD. The popularity of GTA 3 was as high as today, people are waiting for the 6th part or waiting for the 5th part, which Rockstar is still making money on today. It may not make an impression today, but at the time of its premiere it was a photorealistic life simulator, and PS2 was the object of dreams of all children, just like PS5 at the end of 2020, in 2021 and 2022. It is still created by members of the same team who co-created part 1 a long time ago.

The author of this publication is David Kushner, creator of, among others, "Masters of Doom". Lovers of good literature, both of these things, and one of the best books about computer games. In '93, when Doom debuted, he was 25 years old. So he was still young and still able to keep up with technological progress. Today it is impossible, especially if you are TOTALLY off topic (I am not talking about the situation when, like me, you like watching anime, you do not follow new titles, but because of your knowledge, you more or less know what they are about and you are not completely surprised... Well, technology is much more complex and... I don't know if it is currently the most important sector of the economy / the main direction of development, but it is definitely one of the most important.). It was normal then, but not today. And these are just preliminary caresses before what will begin, when A.I will develop even more. I don't know any other books by him, but these two are very similar. They are written in a very light but decent style. They are as easy to read as if their content was told to you by an expert in a given field who knows how to convey this knowledge, because, contrary to appearances, it is not that obvious. In addition, he is very reliable and does not omit anything that is important. I saw this in the case of MoD, I see it in the book about GTA. I've never been interested in GTA, but I've read about many games, anime, etc. over the years. which I will never devote time to in any other form + I have a memory like the Terminator, so even if before reading this publication I did not remember some facts, while reading, the memories began to come back to my head. "Oh, actually Łukasz and Michał were right, that's how it was... Oh, I remember well that the producers promised that it would appear in the game" etc.

The premiere of GTA 3 was a period when some players were not aware of the brutality of this series. I mean players from Europe, because the puritanical USA is something else, which was not lost on the author of the book. I.e. Don't get me wrong, brutality (then cartoonishly exaggerated) has always been associated with this franchise, but before that we were desensitized by Doom, Mortal Kombat, Carmagedon, and GTA added the sex aspect. And Europeans have a different (in my opinion, more normal) approach to this issue than Americans. I remember sometimes going with my mother or father to see French films that were popular in Poland in my youth (before the USA conquered us culturally to such an extent), where we could often see naked breasts, a fully erect penis, and sex. And before anyone gets outraged, millions of children from the countryside saw it quite quickly, faster than young city dwellers. Although, in general, city kids living in one room with their parents also learned quite quickly that it is not the stork that brings children. Due to the fact that the topic was not covered by the media, and computer operation was then perceived as a task for the extremely intelligent (a few months ago, when I found quotes from books and showed them to my friends and colleagues whom I have known since childhood or from school, I was terribly shocked we laughed - I'm talking about the times when we were 5-12 years old and had surprisingly much knowledge for our age) and only a few parents were not afraid to approach him, so they were not aware of the existence of the problem.

Besides, what is there to worry about? Pixel tits? A cheap Love Island cartoon that embarrassed me even before I was 20? Young people don't understand this topic at first (before puberty), and after receiving an injection of hormones they don't really understand it either, but then anything naked is enough for them, because whatever excites them. Only extremely conservative parents complained here, and only two of my friends were banned from playing such games when we were 13-15 years old. And the above-mentioned games were created at a time when most people were not aware of this, and the premiere of GTA 3 (and especially later parts) did not significantly improve it. For many years I thought I was an isolated case, but one day an old friend told me the same story. Why? Because they didn't trust her either, she had to explain it, and since those were not the times when the Internet was as common as it is today, a lot of such information disappeared into the darkness of history. Then I heard the same argument from a friend who was also interested in games. Only GTA 3 (or one of the subsequent parts, sorry, I was never a fan of "GTA in 3D graphics", so some nuances escape me) showed us more bloody or obscene things. Today I know that such things can be more or less harmful during adolescence, but 18 years ago there was a different approach.

It was also a time when Black heroes did not enjoy the widespread acceptance they have today. This was the case both in Japan (manga and anime) and in the USA, which was also the story of the latest season of The Boys. Today we can criticize producers' cynicism and treating minority actors as tokens, but it is worth remembering that in the past it was the other way around. This does not mean that we all have to follow it - Poles did not take advantage of Black people and others, and we did not build our happiness on their misfortune. It's different in the case of Americans, English, Belgians, French, Germans...

This book shows how much we owe to the creators of this game series. Thanks to this fun game that looked like cheap crap when it was first released. I'll start with the most important thing, IMO - the huge contribution to the development of age ratings. Many people are naive, many people swallow the lies of others, instead of simply creating simple and understandable rules that everyone will understand. This will be to the benefit of everyone, just like a well-constructed law, because every person will better know what and how they are threatened with specific crimes and how to behave in precisely defined situations. That's why I value English law so much. It's written there as if I were an idiot (I'm talking about the medical term, just like Dr. Dragan calls himself when someone asks him questions about topics he doesn't know) and everything is understandable. I don't need special knowledge to understand this. We also use the same words, we have to think within the same framework. And it's exactly the same with games - thanks to the fact that they weren't afraid of sharp topics and Rockstar (and previously the parent studio) constantly pushed the boundaries in various aspects and showed the ESRB where their rating had holes that others could exploit. No less an achievement is that thanks to GTA, people finally stopped looking at games as a medium only for children and understood that they can use them to tell stories for older audiences. As Polish politician Janusz Palikot once said, you can stand out in two ways: Either you spend years showing how smart, well-read, calm, nice you are, etc. or you hit the fan with a shitty grenade a few times, there will be an uproar and you will achieve the same thing, but much faster and easier. It is better and more effective to push the boundary this way - at least it can be solved once and for all. At least thanks to this, the sale of games to minors was limited.

It won't harm most children (I'm talking about the brutality of most games - nudity and really brutal ones like Manhunt are slightly different topics), but there are 5-8% of kids to whom it may harm. I once read research that the admin of DragonWorld (DBZ fan page) sent me when we were discussing censorship in DBS. I didn't believe that games had such an impact, but I had to change my mind. By the way, are you complaining that the media promotes shitty content? But you know it's your fault (if you click on them)? It's all because of human curiosity. It was the same in the case of a politician who used GTA as a horse thanks to which he could achieve success. I hope that the rest of the same extreme populists will end up like him. Speaking of ratings, one more thing. Indeed, they limit the creativity and imagination of creators, but when weighing the freedom of creators to do good and do evil, taking into account that most people lie consciously or unconsciously, I prefer to have clear and transparent rules. If you want to make a game for adults, then make it, no half-measures. Parents have the right to know absolutely nothing about games, just like I know nothing about sewing, cycling, mathematics, whatever. So we need to make it easier for them to look at the rating ONCE or read the game description. And it is definitely better when such provisions are rigid and legible.

The last thread is game modifications. I rarely used them, I was more interested in additional maps or campaigns for RTS games. Although not, DotA in its essence (as well as other UMS - maps created for WarCraft 3) is actually fan interference. So yes, I haven't used mods except for isolated cases, like WarCraft 3, Doom 1 & 2, but I know how important they are to the gaming community. They play a similarly thankless role as pirates - they develop games and maintain them to make them as playable as on the day of release. More than one studio was surprised by the fact that games were selling several years after their premiere. Then they tried to find the answer on the Internet and it turned out that a fan had devoted one or two years of his life to significantly develop a given product. There were quite a lot of such cases, and more than one title gained a second youth thanks to it. It was no different in the case of the GTA series, whose creators cooperated very actively with the modding scene.

I did not mention some of the threads that the author touches on (and I only touched on some of them), because if I wanted to develop them properly, the text would grow too much. Moreover, I remembered about half of them vaguely and without devoting more time than usual to research. In fact, as I wrote, I remembered them while reading, I knew about the existence of some of them before buying the book, but I know too little to be able to say something about them without prior preparation. If you know GTA and, like me, grew up during this era, this is a must-see. It's much more nostalgic than most things of this type, because it not only takes you back to those times, but also brings those times closer to us if we don't remember them well or you were still small children in those years. You may be surprised how many things there are that we have completely forgotten or that something has overwritten our memories. I recently made my friend aware of this. Do an experiment, think about some titles that you like very much, but you last watched them more than 5 years ago. As for people who only know these times from stories...

It's exactly the same as in the case of my generation (and actually every other generation) - it's nice to look or read what and how our parents, grandmothers, grandfathers did... Simple curiosity, the desire to compare what we have today with what was standard in the times of our fathers, what could be purchased with better parents' earnings, what the elite could afford 20 years ago. You may be surprised when and what new things appeared (active pause, save n load option, fast save and others). Moreover, it is always worth reading a good book, and this medium develops the brain most effectively. And speaking of development, I didn't have anywhere to put it, so I'll put it at the end - this publication shows why you either have a hobby that earns you money, or you work and earn money. Although the difference is small, after all, passion (or at least the commitment and emotions of the creators - without them the work is clearly weaker) must be an element of every very good product. Well, when you are faced with this choice, you will have to decide, because staying in the middle is not an option. In the same way, you never do anything without an agreement and don't be fooled into thinking that hundreds of thousands (if not millions) of people do.

GTA... do dzisiaj pamiętam, jak miałem około 8 lat i pokazał mi ją mój sąsiad Michał. Wtedy nie byłem jej fanem, ale po kilku godzinach i pokazaniu "Co można zrobić w tej brzydkiej grze", to się zmieniło. Wtedy nie byłem tego świadomy. Gra dawała mi jedynie frajdę i przyjemnie mi się przy niej siedziało. Zrozumiałem to dopiero po kilkunastu latach, gdy myślałem nad tytułami, które sprawiły mi autentyczną radość, a nie wynikały z presji rówieśniczej, czy innych niezależnych ode mnie czynników. Potem grałem w różne dodatki, kontynuacje etc. na PS1 i PC. Do dzisiaj pamiętam premierę GTA 3. Wtedy byłem na etapie poszukiwania swoich zainteresowań, miałem odrobinę więcej cierpliwości do nowych gatunków, których wcześniej nie znałem lub grałem w nie wyjątkowo słabo. Czytałem o GTA 3 w gazetach o grach, miało się pojawić w ciągu 2-3 tygodni w sklepach. Jest mniej-więcej godzina 19.40, siedzę sobie z moim kumplem Łukaszem na stadionie w moim mieście, gadamy o pierdołach, generalnie nudzimy się. W pewnym momencie, na naszych tyłach pojawił się kolega, który powiedział: "Mam GTA. Jest na kilku płytach, sprawdziłem już czy wszystko działa. Kopiuję teraz dla siebie, jak chcecie kopię dla siebie, to podejdźcie do mnie z płytami CD... Dzisiaj dam radę skopiować tylko dla jednego z was." Jako że nie czekałem na GTA w 3 wymiarach (argumentowałem to tak samo, jak dzisiaj: "Eee, GTA w 3D nie wygląda już dla mnie tak fajnie... Lubię tą brzydką, przaśną grafikę 2D."), to powiedziałem Łukaszowi że odpuszczam... Tak jakby on w ogóle potrzebował mojego "pozwolenia" xD. Popularność GTA 3 była tak samo wysoka, jak dzisiaj ludzie oczekują na 6 część lub oczekiwali na 5, na której Rockstar do dzisiaj zarabia. Dziś może nie robi wrażenia, ale w czasie premiery była fotorealistycznym symulatorem życia, a PS2 obiektem marzeń wszystkich dzieci, tak jak PS5 pod koniec 2020, w 2021 i 2022. Do dziś jest tworzona przez członków tego samego zespołu, którzy dawno temu współtworzyli część 1.

Autorem tej publikacji jest David Kushner, twórca m.in. "Masters of Doom". Miłośników dobrej literatury, obu tych rzeczy oraz jednej z najlepszych książek o grach komputerowych. W '93 roku, gdy zadebiutował Doom, miał 25 lat. Czyli nadal był młodym, który był jeszcze w stanie nadążyć za postępem technologicznym. Dzisiaj jest to niemożliwe, zwłaszcza jak wypadniesz TOTALNIE z tematu (nie mówię tu o sytuacji, gdy tak jak ja, lubisz oglądać anime, nie śledzisz nowych tytułów, ale przez swoją wiedzę, mniej-więcej wiesz o co w nich chodzi i nie jesteś totalnie zdziwiony... No, a technologia jest znacznie bardziej złożona i... Nie wiem, czy obecnie jest to najważniejszy dział gospodarki / główny kierunek rozwoju, ale na pewno jeden z najważniejszych.). Wtedy to było normalne, dzisiaj już nie. A to dopiero wstępne pieszczoty przed tym, co się zacznie, jak A.I rozwinie się jeszcze bardziej. Nie znam innych książek jego autorstwa, ale te dwie są do siebie bardzo zbliżone. Są napisane bardzo lekkim, ale też porządnym stylem. Czyta się je tak łatwo, jakby ich treść opowiadał Wam ekspert w danej dziedzinie, który umie tę wiedzę przekazać, bo wbrew pozorom, nie jest takie oczywiste. Na dodatek jest bardzo rzetelny i nie pomija niczego, co ma znaczenie. Przekonałem się o tym w przypadku MoD, widzę to po książce o GTA. Nigdy nie interesowałem się GTA, ale przez lata czytałem o wielu grach, anime etc. którym nigdy nie poświęcę czasu w innej formie + mam pamięć, jak Terminator, więc nawet jeżeli przed przeczytaniem tej publikacji, nie pamiętałem o pewnych faktach, to w trakcie czytania, wspomnienia zaczęły wracać do mojej głowy. "O, faktycznie Łukasz i Michał mieli rację, tak było... O, dobrze pamiętam, że producenci obiecali, że to się pojawi w grze" itd.

Premiera GTA 3, to był okres, gdy część graczy nie zdawała sobie sprawy z brutalności tej serii. Mam na myśli graczy z Europy, bo purytańskie USA to co innego, co nie umknęło uwadze autora książki. Tzn. nie zrozumcie mnie źle, brutalność (wtedy kreskówkowo przejaskrawiona) była związana z tą franczyzą od zawsze, ale wcześniej byliśmy znieczuleni przez Doom, Mortal Kombat, Carmagedon, a GTA dołożyło jeszcze aspekt seksu. A Europejczycy mają w tej kwestii inne (moim zdaniem normalniejsze) podejście od Amerykanów. Pamiętam jak czasem chodziłem z mamą lub tatą na Francuskie filmy, które były popularne w Polsce w czasach mojej młodości (zanim USA nas podbiła kulturowo w takim stopniu), nie raz można było tam zobaczyć nagie piersi, kutasa w pełnym wzwodzie, seks. I zanim ktoś się oburzy, miliony dzieci ze wsi widziały to dość szybko, szybciej niż młodzi mieszkańcy miast. Chociaż w sumie, miejskie dzieciaki mieszkające w 1 pokoju z rodzicami też dowiadywały się dość szybko, że to nie bocian przynosi dzieci. Z racji tego, że temat nie był medialny, a obsługa komputera była wtedy postrzegana jako zadanie dla wybitnie inteligentnych (parę miesięcy temu, jak znalazłem cytaty z książek i pokazałem je moim kumplom i przyjaciołom, których znam od dziecka lub ze szkoły, to strasznie się śmialiśmy - mówię o czasach, jak mieliśmy 5-12 lat i mieliśmy zaskakująco dużą wiedzę, jak na nasz wiek) i tylko nieliczni rodzice nie bali się podejść do niego, zatem nie byli świadomi istnienia problemu.

Zresztą, czym się tu przejmować? Cyckami z pikselów? Tanią animacją z gry Love Island, która wywoływała u mnie zażenowanie jeszcze przed osiągnięciem 20 lat? Młodzi ludzie najpierw nie rozumieją tego tematu (przed pokwitaniem), po dostaniu zastrzyku hormonów w sumie też nie, ale wtedy wystarczy im cokolwiek nagiego, bo cokolwiek ich podnieca. U nas narzekali tylko wyjątkowo konserwatywni rodzice i tylko dwóch moich kolegów miało ban na takie gry, gdy mieliśmy 13-15 lat. No i w/w gry, powstały w czasie, gdy większość nie była tego świadoma, a premiera GTA 3 (a przede wszystkim późniejszych części) nie poprawiła tego w znaczący sposób. Przez wiele lat myślałem, że byłem pojedynczym przypadkiem, ale pewnego dnia dawna koleżanka, powiedziała taką samą historię. Dlaczego? Bo jej również nie zaufali, więc musiała to wyjaśnić, a że to nie były czasy, gdy internet był tak powszechny jak dziś, to wiele takich informacji znikało w mrokach dziejów. Potem usłyszałem taką samą argumentację od kolegi, który również interesował się grami. Dopiero GTA 3 (lub któraś z kolejnych części, wybaczcie, nigdy nie byłem fanem "GTA w grafice 3D", więc umykają mi niektóre niuanse) pokazało nam więcej krwawych lub nieprzyzwoitych rzeczy. Dziś już wiem, że takie rzeczy mogą mniej lub bardziej szkodzić na etapie dorastania, ale jeszcze 18 lat temu, było inne podejście.

Był to też okres, gdy Czarnoskórzy bohaterowie nie cieszyli się powszechną akceptacją, tak jak dziś. Było tak zarówno w Japonii (mangi i anime), jak i w USA, o czym opowiadał również najnowszy sezon The Boys. Dzisiaj możemy krytykować cynizm producentów i traktowanie aktorów z mniejszości, jak tokeny, ale warto pamiętać, że dawniej było na odwrót. Co nie oznacza, że wszyscy musimy się do tego stosować - Polacy nie wykorzystywali Czarnoskórych i innych oraz nie budowaliśmy swojego szczęścia na ich nieszczęściu. Co innego w przypadku Amerykanów, Anglików, Belgów, Francuzów, Niemców...

Ta książka pokazuje, ile zawdzięczamy twórcom tej serii gier. Dzięki tej zabawnej grze, która już w momencie premiery, wyglądała na tanią tandetę. Zacznę od rzeczy IMO najważniejszej - olbrzymiemu wkładowi w rozwój ratingu wiekowego. Wielu ludzi jest naiwnych, wielu ludzi łyka kłamstwa innych, zamiast po prostu stworzyć proste i zrozumiałe reguły, które zrozumieją wszyscy. Będzie to z korzyścią dla wszystkich, tak jak dobrze skonstruowane prawo, bo każdy człowiek będzie lepiej wiedział, co i jak mu grozi za konkretne przestępstwa oraz jak się ma zachowywać w ściśle określonych sytuacjach. Dlatego tak bardzo cenię sobie prawo z Anglii. Tam mam napisane, jakbym był debilem (mówię o terminie medycznym, tak jak mówi o sobie Dr Dragan, gdy ktoś mu zadaje pytania dotyczące tematów, których nie umie) i wszystko jest zrozumiałe. Nie muszę mieć specjalnej wiedzy, by to zrozumieć. Korzystamy też z tych samych słów, musimy myśleć w tych samych ramach. I dokładnie tak samo jest w przypadku gier - dzięki temu, że nie bali się ostrych tematów i Rockstar (a wcześniej studio-matka) ciągle przesuwał granice w różnych aspektach oraz pokazał ESRB, gdzie ich rating ma dziury, które mogą wykorzystać inni. Nie mniejszym osiągnięciem jest to, że dzięki GTA ludzie przestali w końcu patrzeć na gry, jak na medium wyłącznie dla dzieci i zrozumieli, że można za ich pomocą, opowiadać coś dla starszych odbiorców. Jak to kiedyś powiedział polski polityk, Janusz Palikot, można się wybić na dwa sposoby: Albo poświęcasz lata na pokazywanie, jaki jesteś mądry, oczytany, spokojny, sympatyczny etc. albo walniesz parę razy gównianym granatem w wentylator, zrobi się wrzawa i osiągniesz to samo, ale znacznie szybciej i łatwiej. Lepiej i skuteczniej jest przesuwać granicę w ten sposób - przynajmniej można go rozwiązać raz, a dobrze. A przynajmniej dzięki temu, ograniczono sprzedaż gier nieletnim.

Większości dzieci to co prawda nie zaszkodzi (mówię o brutalności większości gier - nagość i te naprawdę brutalne jak Manhunt, to trochę inne tematy), ale jest 5-8% dzieciaków, którym to może zaszkodzić. Kiedyś czytałem badania, które mi podrzucił admin DragonWorld (fanpage o DBZ), gdy dyskutowaliśmy o cenzurze w DBS. Sam nie wierzyłem w to, że gry mają aż taki wpływ, ale musiałem zmienić zdanie. Swoją drogą, narzekacie że media promują gówniane treści? Ale wiecie, że to jest wasza wina (o ile je klikacie)? Wszystko przez ludzką ciekawość. Tak samo było w przypadku polityka, który wykorzystał GTA jak wierzchowca, dzięki któremu może osiągnąć sukces. Mam nadzieję, że reszta takich samych, skrajnych, populistów, skończy jak on. A propos ratingów, jeszcze jedna rzecz. Faktycznie, one ograniczają kreatywność i wyobraźnię twórców, ale ważąc wolność twórców do czynienia dobra i czynienia zła, biorąc pod uwagę to, że większość ludzi kłamie świadomie lub nieświadomie, wolę mieć jasne i przejrzyste reguły. Jeżeli chcesz zrobić grę dla dorosłych, to ją rób, żadnych półśrodków. Rodzice mają prawo się totalnie nie znać na grach, tak jak ja na szyciu, jeździe na rowerze, matematyce, czymkolwiek. Zatem trzeba im to ułatwić, by RAZ spojrzeli na rating, ewentualnie przeczytali opis gry. I zdecydowanie lepiej jest, gdy takie zapisy są sztywne i czytelne.

Ostatni wątek to modyfikacje do gier. Rzadko z nich korzystałem, bardziej byłem zainteresowany dodatkowymi mapami lub kampaniami do gier RTS. Chociaż nie, DotA w swojej istocie (jak również inne UMS-y - mapy tworzone do WarCraft 3), to tak naprawdę ingerencja fanów. Zatem tak, nie korzystałem z modów poza pojedynczymi przypadkami, jak WarCraft 3, Doom 1 &2 , ale wiem jak duże znaczenie mają dla środowiska graczy. Pełnią podobnie niewdzięczną rolę, co piraci - rozwijają gry i je pielęgnują, by były tak samo grywalne, jak w dniu premiery. Nie jedno studio było zdziwione faktem, że gry sprzedają się kilka lat od momentu premiery. Potem próbowali znaleźć odpowiedź w internecie i okazywało się, że jakiś fan poświęcił rok / dwa lata swojego życia, by w istotnym stopniu rozbudować dany produkt. Takich przypadków było dość dużo, nie jeden tytuł zyskiwał drugą młodość dzięki temu. Nie inaczej było w przypadku serii GTA, której twórcy bardzo aktywnie współpracowali z sceną moderów.

Nie wspomniałem o niektórych wątkach, które porusza autor (a część zaledwie liznąłem), bo gdybym chciał je stosownie rozwinąć, to tekst by się za bardzo rozrósł. Poza tym, mniej-więcej połowę z nich, zapamiętałem jak przez mgłę i bez poświęcenia większego niż zwykle czasu na research. Fakt, tak jak napisałem, w trakcie czytania przypomniałem sobie o nich, wiedziałem o istnieniu niektórych już przed kupnem książki, ale wiem zbyt mało, by móc powiedzieć coś o nich, bez wcześniejszego przygotowania. Jeżeli znasz GTA i podobnie jak ja, dorastałeś w tych czasach, to jest to pozycja obowiązkowa. Jest znacznie bardziej nostalgiczna niż większość rzeczy tego typu, bo nie tylko przenosi cię do tamtych czasów, ale również przybliża nam te czasy, jeżeli słabo je pamiętamy lub byliście jeszcze małymi dziećmi w tamtych latach. Można się zdziwić, jak wiele jest rzeczy, o których kompletnie zapomnieliśmy lub coś nadpisało nasze wspomnienia. Ostatnio uświadomiłem o tym mojego przyjaciela. Zróbcie sobie eksperyment, pomyślcie o jakiś tytułach, które bardzo lubicie, ale oglądaliście je ostatnio więcej niż 5 lat temu. Jeśli chodzi o ludzi, którzy znają te czasy wyłącznie z opowieści...

To jest dokładnie tak samo, jak w przypadku mojego pokolenia (i właściwie każdego innego) - fajnie jest popatrzeć lub poczytać, co i jak robili nasi rodzice, babcie, dziadki... Zwykła ciekawość, chęć konfrontacji tego, czym dziś dysponujemy, z tym co było standardem za czasów naszych ojców, co można było nabyć za lepsze zarobki rodziców, na co mogła sobie pozwolić elita XX lat temu. Można się zdziwić, kiedy i jakie rzeczy pojawiły się jako nowość (aktywna pauza, opcja save n load, fast save i inne). Poza tym, zawsze warto przeczytać dobrą książkę, a to medium najskuteczniej rozwija mózg. A skoro o rozwoju mowa, nie miałem gdzie tego wcisnąć, więc dam na koniec - ta publikacja pokazuje, dlaczego albo masz hobby na którym zarabiasz, albo pracujesz i zarabiasz pieniądze. Niby niewielka różnica, w końcu pasja (lub przynajmniej zaangażowanie, emocje twórców - bez nich dzieło jest ewidentnie słabsze) musi być elementem każdego bardzo dobrego produktu. No właśnie, jak zostaniecie postawieni przed tym wyborem, to będziecie musieli zdecydować, bo zostanie pośrodku nie wchodzi w grę. Tak samo nigdy się nic nie robi bez umowy i nie dajcie sobie wmówić, jak setki tysięcy (jak nie miliony) ludzi.